Diz Kireçlenmesi - Fizik Tedavi Rehabilitasyon

Diz Kireçlenmesi

Osteoartrit (kireçlenme) ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya bağlı olarak
yozlaşmasıdır. Kireçlenme kıkırdaktan başlar, kıkırdak altındaki kemiği, eklem
kapsülünü ve eklem çevresindeki bağları etkiler. Hatta ağrıdan dolayı
kullanılamayan kaslarda incelmeler ve sertleşmeler olur.

Diz vücudun en fazla ağırlık taşıyan ve dolayısıyla kireçlenmeden en fazla
etkilenen eklemlerinden biridir. Diz ekleminde üç adet kemiğin eklem yüzeyi
vardır. Femur (baldır kemiği), tibia (kaval kemiği) ve patella (diz kapağı
kemiği). Tibia femurla, femur patella ile eklem yapar. Tibia ve femur arasında
iç ve dış eklemler vardır. Kireçlenme daha çok iç femorotibial eklemlerden
başlar ve diğer eklemleri etkiler. Ancak genellikle dizdeki üç eklem birlikte
etkilenir.
Diz eklemlerinin içinde iki adet bağ vardır (ön ve arka çapraz bağlar ).
Ayrıca eklemin iç yanında ve dış yanında kuvvetli bağlar vardır. Eklem
yüzlerinin uyumunu sağlamak için iki adet menisküs vardır. Diz hareketlerini
başlıca iki kas grubu sağlar, dizi doğrultan ekstansör kaslar ( quadriseps )
ve büken fleksör kaslar ( harmstringler).

Gonartroz (diz kireçlenmesi ) kimlerde görülür? Gonartroz orta ve ileri
yaşlarda görülür. 50 yaşın üzerinde kadınlarda daha sık görülür. Hastalık daha
erken yaşlarda da görülebilir. Hastalar genellikle kiloludurlar. Daha önce
geçirilen eklem operasyonları, travmalar, spor yaralanmaları, iltihaplı
romatizmalar, doğuştan gelen bazı bozukluklar en önemli sebepleridir.

Gonartozlu bir dizde neler olur?

Gonartrozda en erken değişiklik eklem kıkırdağında olur. Kıkırdakta incelme
sonucu eklem aralığı daralır. Kıkırdak altındaki kemiklerde de incelmeler ve
yıpranmalar olur. Ayrıca eklem kenarlarında kemiksi çıkıntılar (osteofit )
oluşur. Eklem kalınlaşmış olarak görülür. Eklem çevresi kaslarında ağrı
sebebiyle kullanılmamaya bağlı atrofiler (incelmeler) olur. Ayrıca eklemin iç
yanında pannikülit adı verilen yağ lobülleri vardır. Bunlar çoğu zaman
ağrılıdır. Ayrıca zaman zaman eklemlerde iltihaplanma olabilir (sıvı
toplanması ).

Hastanın şikayetleri nelerdir ?

Eklemlerde ağrı ve tutukluk hastalığın ilk belirtisidir. Hastalık bazen hiçbir
belirti vermeden ilerleyebilir. Bazen de hastalık belirtileri olduğu halde
röntgen filmleri normal olabilir. Hastalık ilerledikçe eklem hareketleri
kısıtlanır yürümek ve merdiven inmek-çıkmak zorlaşır. Bazen topallama
olabilir. Eklemin düzeni bozulur, bacaklarda eğilmeler olabilir. Eklem içinde,
dizin arkasında ve eklemin ön tarafında bursalarda iltihaplı şişkinlikler
olabilir. Ä°lerlemiÅŸ ve rehabilite edilmemiÅŸ dizlerde dizi doÄŸrultmak, ya da
bükmek zor ve ağrılı olabilir.

Muayenede neler bulunur ?

Eklemde sürtünme sesi, şişlik, kaslarda erime, pannikülit, eklem hareket
kaybı, en sık rastlanan muayene bulgularıdır. Ayrıca değişik derecelerde
deformiteler olabilir

Nasıl teşhis edilir ?

Hastanın ifadesi, muayene ve röntgen filmleri genellikle yeterlidir. Bağlar ve
menisküslerin durumunu değerlendirmek için MR gerekebilir.

Tedavide neler yapılmalıdır?

Hekimin görevi hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, ağrıyı dindirmek ve
hastayı fonksiyonel halde tutmaktır. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler
kullanılabilir. Topikal ilaçlar diz kireçlenmesinde faydalıdır.

 

Kireçlenmenin fazla ilerlemediği ve kıkırdağın kısmen korunduğu hastalarda
kıkırdak besleyici eklem içi enjeksiyonlar yapılabilir (viskosüplemantasyon).
Deformiteleri ( şekil bozuklukları ) gidermek için diz korseleri
kullanılabilir. Artroza bağlı oluşan şişkinliklerde (sinovit) bu sıvı
boşaltılır ve soğuk (buz) uygulaması yapılır. Eklem içi kortizon enjeksiyonu
gerekebilir.

Tedavide önemli unsurlardan biri de diz koruma prensiplerinin uygulanmasını ve
günde en az iki defa 10’ar dakika hekim ve fizyoterapist kontrolünde yapılan
egzersizlerdir. Bütün bu tedavi metodlarına rağmen hastanın şikayetleri devam
ediyorsa cerrahi tedavi metodları uygulanır.

Diz koruma prensipleri:

  • Hareket ediniz
  • Fazla kilolarınızı veriniz.
  • Çömelirken ve doÄŸrulurken, bir yere otururken ve kalkarken kollarınızı
    kullanın dizlerinizi fazla kırmamaya çalışın.
  • Ağır yük taşımayın.
  • Uzun süre yürümek ve ayakta durmaktan kaçının.
  • YumuÅŸak tabanlı ve düz topuklu ayakkabı giyin.
  • Bacak kaslarınızı düzenli olarak çalıştırın.
  • Diz egzersizlerini mutlaka yapın.
  • Dizlerinizi sert zeminler üzerine koymayın.

Diz egzersizleri

Egzersiz 1:

Ayak bileklerinize ve parmaklarınıza bir ağırlık bağlayın ve yavaşça bir yere
oturun ve ayaklarınızı sallayın. 5-15 dakika bu şekilde kalın, günde üç defa
tekrarlayın.

Egzersiz 2:

Bir sandalyede oturun ayağınızı bir tabela üzerinde dinlendirin. Dizinizi
hafifçe kaldırarak tabelaya bastırın 5-10 saniye bastırın günde 3 defa 10’ar
defa tekrarlayın

Egzersiz 3 :

Sandalyede oturun bir şerit haline getirilmiş çarşafı topuğunuzdan iki
elinizle birlikte dizlerinize yukarı çekin bu hareketi günde 3 defa
tekrarlayın

Egzersiz 4 :

Bir sandalyede yada daha iyisi ayaklarınız değmeyecek şekilde yüksek bir yere
oturun, ayağınızı dizleriniz düzleşinceye kadar kaldırın aynı hareketi önce
hafif zamanla orta ağırlıklarla tekrarlayın. Günde 5-10 defa tekrarlayın

Egzersiz 5 :

Ayaklarınız arasına bir kitap veya rulo havlu koyun. Dizlerinizi bükmeden
kitabı kaldırın, 5 e kadar sayın 3×5-10 kez tekrarlayın

Egzersiz 6 :

Dizleriniz arasına bir havlu veya lastik top yerleştirin, baldırınızı ve
dizlerinizi sıkın. 3×5 – 10 tekrar yapın

Egzersiz 7 :

Bir sandalyede oturun sırayla ayak uçlarınızı ve topuÄŸunuzu yükseltin 3x 5 –
10 tekrar yapın

Egzersiz 8 :

Sırt üstü yatın, dizinizi ve bacağınızı bükün. Topuklarınızdan güç alarak
kalçanızı olabildiğince yukarı kaldırınız.