Lenfatik sistem arterial ve venöz dolaşımın dışında önemli bir dolaşım sistemidir. Lenfatik sistemlerle ilgili hastalıklar sık görülmediğinden ve yavaş seyrettiğinden çoğu zaman gözden kaçar. Lenfatik sistem; lenf kapillerleri ( çok ince lenf kanalları ), lenf damarları, lenfatik turunkus ve lenfatik kanaldan oluşur. Günde 2-4 litre kadar lenf sıvısı subklavia toplar damarına boşaltılır. Lenf nodları ise lenfatik sıvının süzüldüğü konsantre edildiği ve içindeki yabancı maddelerin uzaklaştırıldığı nodüler yapılardır.
Torasik duktus en kalın lenf damarıdır. Bütün lenfatik sistemi 4 adet lenf kanalı ile venöz sisteme (toplardamar) taşır. Bunlar torasik duktus, sol jugular ven, subklavian ven, sağ subklavian ven ve internal jugular ven
Lenfödem Nedir?
Lenf sıvısının dokularda birikmesine lenfödem denilir. Bu sıvı protein konsantrasyonu oldukça yüksek olan bir sıvıdır.
Lenfödemin Sebepleri Nelerdir?
Lenfatik kanallarda herhangi bir tıkanma bu sıvının dolaşıma katılmasını engelleyerek dokularda birikmesine sebep olur. Meme kanserinden operasyon geçiren kadınların üçte birinde kollarda lenf sıvısı birikimi olur. Bu durumda ameliyat edilen meme tarafındaki kolda sert bir ödem olur.
Ayrıca dünyanın bazı bölgelerinde görülen enfeksiyöz bir hastalık da lenfödeme sebep olabilir. Flariazis, fil hastalığı
Kaç Tip Lenfödem Vardır?
Birincil tip lenfödem doğumda ergenlik döneminde ya da 35 yaşlarda görülür.
İkincil lenfödem:
Cerrahiye bağlı lenf nodlarının çıkarılmasına bağlı radyoterapi, lenf nodları ve damarların zedelenmesine bağlı Fibrozis, lenf damarlarının fibrojisine bağlı Travmatik,lenf damarlarının kazalar sonucu yırtılmasına bağlı Venöz yetmezlik, venöz yetmezlikte genişleyen varislerin lenf damarlarını sıkıştırmasına bağlı. Felçler, kasların çalışmaması sonucu kasların pompalama fonksiyonun ortadan kalkması.
Lenfödem Dereceleri
- 1. derece : Etkilenmiş organın yükseltilmesi ile kısmen azalan pitting ödem.
- 2. derece : Ekstremitenin yükseltilmesi ile azalmayan sert ödem. Dokudaki lenfatik sıvıdan dolayı deri ve deri altı serttir.
- 3. derece : TutulmuÅŸ ekstremitede anormal ÅŸiÅŸlik.
Hangi Hastalıklarla Karışabilir.
Lenfödem sağ kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, varisler, venöz yetmezliği, akut ve kronik damar tıkanmaları ile ilişkili ödemlerle karıştırılabilir.
Lenfödemin Takibi Nasıl Yapılır.
En iyi ölçüm metodu kol için bilekten yukarıda 5 cm aralıklarla çap ölçümü, bacak için de topuktan 10 cm aralıklarla yukarıya doğru çap ölçümü yapılır. Her ekstremite için 3 ölçüm yapılmalıdır ve sağlam tarafla ve daha önceki ölçümlerle mukayese edilmelidir.
Lenfödem Nasıl Tedavi Edilmelidir.
Ekstremitenin yükseltilmesi, diüretikler, pnömotik basınç cihazları, kompresyon bandajları, masaj ve bazen cerrahi tedavi metotları kullanılır.
Pnömotik pompalar nasıl çalışır?
Basınçlı pnömotik cihazlar genelde iki çeşittir. Bir tipinde tek bir basınç odası vardır, diğerinde ise bir çok basınç odacığı bir arada bulunur. Basınç ekstremitenin uç kısmından yukarı kısmına doğru uygulanır. Yapılan çalışmalarda çoklu pompaların kullanılması daha iyi sonuç vermiştir. Ancak bu pompalar yinede sorunun tamamen çözülmesini sağlamaz. Pnömötik kompresyon günde enaz 2-6 saat sürdürülmeli ve bu işlemden sonra basınçlı çoraplar ve elastik bandajlar kullanılmalıdır.
Pnömotik pompalardan önce elle lenf masajı uygulanması sonucun daha iyi olmasına katkıda bulunur.
Tedaviden sonra 30-40 mm hg basınç uygulayan basınçlı çoraplar giyilmeli ve esnekliği azalınca bu çoraplar değiştirilmelidir.
Özetle lefödemin fizik tedavisinde;
- deri bakımı
- elle lenfatik drenaj
- kompresyon bandajları
- pnömotik kompresyon cihazlar
- egzersizler
Lenfödem tedavisinde ilaçların faydası var mıdır?
- Diüretikler çok az etkilidir
- Benopyrone kısmen etkilidir
