Rotator Manşon Yırtıkları
 
 
Omuz anatomik olarak çok geniş hareket açıklığı, zayıf eklem teması, bu zayıf teması desteklemek ve hareket açıklığını sağlamak için yer alan kıkırdak ve tendon destekleriyle vucudun en karmaşık eklemidir. Bu eklem ileri yüklenmelere maruz kalır.
40 yaş üzerinde omuz ağrısı sebeplerinin en önemli sebeplerinden biri rotator cuff yırtıklarıdır. Rotator cuff, humerus (üst kol kemiği) kemiğinin üst ucundaki omuz eklemini yapan baş kısmını çepeçevre saran adale-tendon bir yapıdır. Omuz eklemini yerinde tutar ve omuzun içe-dışa dönüş hareketlerini yaptırır. Omuzda 4 adet rotator kas vardır, supraspinatus, infraspinatur, teres minor, subskapularis.
Rotator manşon yırtığı gençlerde ve sporcularda ani bir harekette oluşan yaralanma ile oluşabileceği gibi, zaman içinde tekrarlayıcı, kolun baş seviyesinin üzerindeki hareketlerde gelişebilir.
Belirti ve bulgular
- Baş üstü hareketlerde daha fazla olmak üzere tekrarlayıcı, devamlı omuz ağrısı.
- Gece ağrısı. Bu ağrı ağrıyan taraf üzerine yatmayı engeller.
- Kas güçsüzlüğü. Özellikle kolu kaldırmaya çalışırken hissedilir.
- Omuz hareketleri sırasında tıkırtılar, klik sesleri gelmesi.
- Omuz hareketlerinde kısıtlılık. Genellikle hastanın sağ kolunda olur.
- Hastalar rahatsızlığın başlamasına sebep olduğunu düşündükleri bir olay tarif ederler.
Risk faktörleri
- Tekrarlayıcı baş üzeri hareketler. Fırlatma sporları, tavan boyama, kartonpiyer işçileri
- Aşırı güç kullanma, düşme gibi
- Yaşlanmaya bağlı dejenerasyon.
- Rotator manşonun bulunduğu aralıkta daralma
- Rotator manşonun akromion denilen çıkıntının altındaki yüzey tarafından zedelenmesiYırtığın tesbitiRöntgen incelemesi kemik kaynaklı bulguların tespitinde yararlıdır. Ancak rotator manşonun direkt izlenebildiği MR ve ultrasonografi gibi tetkikler genellikle kesin tanı ve tedavinin planlanması için gereklidir.Rotator manşon yırtıkları parsiyel (tam olmayan) veya tam yırtık biçiminde olabilir. Tendonun bütün kalınlığınca olmayan kısmi yırtıklar tıbbi tedaviye iyi cevap verirler. Cerrahi olamayan tedaviye cevap vermeyen kısmi yırtıklar ve tam yırtıklarda cerrahi tedavi gerekir.
Tedavi seçenekleri
Doktorunuz yırtık tam değilse (parsiyel yırtık) aşağıdaki cerrahi olmayan tedavi seçeneklerini önerebilir;- Dinlenme; yırtık tam değil ve aşırı kullanma sebebiyle gelişmişse yardımcı olabilir.
- İlaç; (ağrı ve ödem giderici ilaçlar) ağrının kontrolünde yardımcıdır.
- Kuvvetlendirme ve germe egzersizleri; fizyoterapinin ana unsurlarından biridir ve yapılması önerilir.
- Kortikosteroid enjeksiyonu; ağrının giderilmesinde yardımcıdır. Fakat çok sık tekrarlanması tendonu zayıflatıp tam yırtığa sebep olabilir.
- Ultrason ; lokal ilaç uygulaması ve derin ısı verme özellikleri sebebiyle iyileşme sürecine yararlıdır.
Yukarıdaki yöntemlere cevap alınamayan parsiyel yırtıklar veya tam yırtıklar için çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri vardır. Aşağıda tanımlanan yöntemler modern omuz cerrahisi teknikleridir. Burada hangi tekniğin seçileceğine rotator manşondaki yaralanmanın büyüklüğü, yeri, sebebine bağlı olarak karar verilir. Artroskopik müdahale sırasında omuzdaki tesbit edilen diğer patolojilerinde düzeltilmesi şansı vardır.- Artroskopi; yaklaşık 1 cm lik kesilerden omuz eklemi ve çevre dokulara ait görüntülerin bir kamera aracılığıyla monitöre aktarılması ve yine mini aletlerle görüntü kullanılarak hastalığın ameliyatının yapılması prensibine dayanır. Omuzda kemik çıkıntılarının kaldırılması adale ve tendondaki küçük yırtıkların tedavisinde tek başına yeterli olabilir.
- Mini-açık tamir; artroskopi ile birlikte kullanılarak bir kaç santimetrelik küçük kesilerden tam yırtıkların tedavisine imkan verir.
- Açık tamir; yaralanmanın çok ciddi olduğu vakalarda uygulanır. Burada doku transferi, tendon grefti uygulamaları yapılabilir.
Cerrahi sonrası rehabilitasyon (fizyoterapi)
Tüm omuz hastalıklarında olduğu gibi rotator manşon yaralanmaları ardından normal fonksiyonlara dönüş zaman alır. Cerrahi tedaviler sonrası bu zaman 6 ay veya daha uzun olabilir. Temel prensip eklem hareketlerini arttırıcı ve adale gücünü geliştirici hareketlerin yapılmasıdır. Doktorunuzun vereceği programı uygulamak nihai sonuçta operasyon kalitesi kadar belirleyicidir. İyi ellerde yapılan cerrahi ve iyi bir fizyoterapi programı sonrası % 90 civarında tatmin edici sonuçlar alınabilmektedir.Egzersiz 1:
Bir masadan tutularak öne doğru eğilinir. Hasta omuz-kol düz bir şekilde sallandırılır. Hasta kolla havada serbest bir şekilde küçükten büyüğe doğru daireler çizilir. Günde 10 defa tekrarlanır.Egzersiz 2:
Bu egzersiz için lastik bir bant kullanılır. Kapalı bir kapının koluna lastik bant bağlanır. Dirsek vücuda yapışık tutulur. Lastik bant 90 derece bir açıklıkta şekildeki gibi hareket ettirilir.Egzersiz 3:
Sağlam taraf üzerine yan yatılır. Dirsek vücuda bitişik tutulur. Ele ağırlık alınarak aşağı indirilip kaldırılır.Egzersiz 4:
Bir masa yada yatakta yüzüstü yatılır. Ele bir ağırlık alınarak sallandırılır ve omuz hizasına kadar kaldırılır. 10 defa tekrar edilir.Egzersiz 5:
Egzersiz yapılacak yan tarafa yatılır. Kol masa yada yatağa istirahat pozisyonunda yatırılır. Dirsek 90 derece bükülür eldeki ağırlık göğüse kadar kaldırılır. 10 kez tekrarlanır.Egzersiz 6 :
Ayakta heriki ele ağırlık alınır. Dirsekler bükülmeden 45 derece kadar kollar kaldırılır.Bütün bu egzersizler yapılırken, küçük ağırlıklar alınmalı ve ağrı oluşturmayacak şekilde tedricen arttırılmalıdır.