Yaşlılarda Düşmeden Korunma
65 yaş üzeri her üç kişiden biri bir yıl içinde düşmektedir. Düşme sıklığı ve şiddeti yaşla beraber artmaktadır. Yaş ve kalıtım gibi faktörler değiştirilememesine rağmen risk faktörlerini azaltmak veya düzeltmek mümkündür. Bu yazıda yaşlı bireyleri düşmeden korumak için yapılması gerekenler irdelenecektir
Düşmeden korunmak için yapılması gerekenler;
- Düzenli check-up yaptırınız. Göz, kalp, kan basıncı sorunlarının tesbit ve tedavisi sağlanmalıdır.
- Yaşlıların diyetlerinde yeterli kalsiyum ve D vitamini bulunmasına özen gösteriniz.
- Çevikliği, duruş, denge ve koordinasyonu geliştirici egzersiz programlarına katılınmalıdır. (bkz: Esneklik Egzersizleri)
- Evde kazaya neden olabilecek faktörleri ortadan kaldırın (bununla ilgili uygulanması gerekenlere ait liste aşağıda yer alacaktır) ve tutunma çubukları, el rayları ve diğer güvenlik önlemlerini alınız.
- Ayağa iyi oturan tabanı kaymayan ayakkabılar giyiniz.
- Ayakkabıları bağlarını mutlaka bağlı tutunuz.
- Terlikler gevşeyip biçimi bozulduğunda değiştirilmelidir. Evde de terlik yerine ayakkabı kullanılması önerilir.
- Ayakkabı giyme sırasında uzun saplı çekecek kullanılmalıdır.
- Topuklu ayakkabılardan kaçınılmalı, yumuşak, kaymayan kauçuk tabanlar tercih edilmelidir.
- Sigara içilmemelidir.
- Fazla alkol alımından kaçınılmalı mümkün olduğunca alkol alınmamalıdır.
- Doktorunuzun önerdiği ilaçların ve kullanım şekillerinin açık bir biçimde belirtildiği bir listeyi her an görülebilecek bir yere iliştiriniz.
- İlaçların tamamı kendi kutuların içinde, ilaç prospektüsünde belirtilen koşullarda ve toplu halde tutunuz.
- İlaçlarınızı kullanım talimatlarına uygun bir biçimde başka bir talimat yoksa dolu bir bardak su ile alınız.
- Asla çorapla yürümeyiniz. Yaşlı kadınlar ayaklarına uygun genişlikte ayakkabıları kadın reyonlarında bulamayabilirler. Bu durumda ayakkabı yaptırılması veya erkek reyonlarından ayakkabı seçimi yapılması önerilir.
Düşmeye neden olabilecek tıbbi risk faktörleri
- Kas-iskelet fonksiyonunu bozan problemler, yürüme anomalileri, osteoporoz
- Kalp ritim bozuklukları (düzensiz kalp atımları) , tansiyon değişimleri
- Depresyon, Alzheimer hastalığı, ileri yaşlılık
- Kireçlenme, kalça kuvvetsizliği veya dengesizliği
- Sinir sistemi hastalıkları, felç, Parkinson hastalığı, multiple skleroz
- İdrar yolları ve mesane hastalıkları
- Görme ve duyma rahatsızlıkları
- Kemikleri etkileyen kanserler
YAŞLILARDA DÜŞMEYİ ENGELLEMEK İÇİN EVDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER
İnsanlar herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde düşebilirler. Araştırmalar evlerde yapılacak bir takım değişikliklerle düşme riskinin % 60 oranında azaltılabildiğini göstermiştir. Bunu mobilyalardaki küçük düzenlemler, ev bakımı ve aydınlatma ile yapmak mümkündür.
Yatak odaları
- Yatağın baş ucunda bir lamba, telefon ve el feneri bulunmalıdır.
- Uyunulan yatak kolay yatılıp kalkılacak yükseklik ve sertlikte olmalıdır.
- Saten gibi kaygan çarşaflar yerine daha kullanışlı ve kaymayan yün veya pamuk çarşaflar kullanın
- Kıyafetlerinizi yakın ve kolay ulaşılabilir bir yerde bulundurun
- Yatak odası ile banyo arasındaki yol gece boyunca gece lambaları ile ışıklandırılmalıdır.
- Yatak odası zeminindeki kaygan materyali ( parke üzerindeki kilimler vs) ve takılmaya neden olabilecek halı kilim gibi malzemeyi kaldırın.
Yaşam odaları
- Mobilyaları oda içinde ve odalar arsında rahat dolaşabilecek şekilde düzenleyin.
- Sehpa, gazetelik, ayak pufu gibi rutin kullanılan eşyaları yürüme yollarının dışında tutunuz
- Işık düğmelerinin odanın girişinde kolay ulaşılabilir ve önünde engel olmayan bir yerde olmalıdır. Işık düğmeleri gece rahat görülebilmesi için fosforlu hatta ışıklar kapalı iken aydınlatmalı olması önemlidir.
- Yalnız iyi aydınlatılmış odalar, merdivenler ve koridorlarda yürüyün
- Kapı kenarları ve koridorlarda kutu vb materyal bulundurmayın.
- Yürüme yollarındaki gazete ve benzeri takılınabilecek materyali ortadan kaldırın.
- Elektrik, telefon gibi kabloları yürüme yollarından kaldırınız. Ayrıca bunları halı ve kilimlerin altından geçirmeyin.
- Uzatma kabloları kullanmayın, elektrik tesisatı ve kullanılacak eşyaları ona göre ayarlayın.
- Halı ve kilimleri takılma veya kaymaya karşı önlem alınız. Yere yapıştırma, çift yüzeyli bantlar vb yöntemler kullanabileceğiniz gibi duvardan duvara halı ideal bir yöntemdir.
- Çok alçak kalkması zor sandalye ve puflarda oturmayın.
- Parkelerde bozulma varsa onarınız.
- 1 cm den yüksek eşikleri kaldırınız.
Mutfak
- Halı ve kilimleri kaldırınız.
- Yere dökülen sıvı, yağ, yiyecek gibi kaydırıcı kalıntıları zaman geçirmeden temizleyiniz.
- Yiyecek, kap kacağı kolay erişilebilir raflarda saklayınız.
- Yüksekteki bir şeye erişmek için asla kutu, sandalye gibi şeylerin üzerine çıkmayınız, yardım isteyiniz.
- Kaymayan yer cilası kullanınız.
- Zeminde paket, gazete, kutu gibi takılınabilecek malzeme bulunmamasına özen gösteriniz.
- Elektrik düğmeleri kolay ulaşabilecek yerde olmalıdır. Mümkünse sensörlü otomatik açılan bir düğme kullanılması son derece önemlidir.
- Işıklandırmanın rafları, tezgahları rahatça görülebilecek kadar iyi olmasını sağlayınız.
Merdivenler ve basamaklar
- Merdivenlerde takılmaya neden olabilecek kutu, paket vb malzemeyi kaldırınız.
- Merdivenlerin altında ve üstünde elektrik düğmeleri yer almalı, tercihan sensörlü otomatik elekrik düğmeleri kullanılmalıdır.
- Merdivenlerde ve merdivenlerin bittiği noktalarda ışıklandırmanın yeterli olduğundan emin olunuz.
- Merdiven iniş ve çıkışlarında birer el feneri bulundurunuz.
- Merdivenlerdeki ve üstlerindeki halıları kaldırınız.
- Merdivenlerde koyu renkli ve fitilli döşemeler merdiven kenarlarının görülmesini zorlaştırdığı için açık renkli kaplama ile değiştiriniz.
- Merdivenlerde kaymayı engelleyici kaplama kullanınız. Halı varsa her basamağa bir çubukla veya yapıştırılarak sabitlendiğinden emin olunuz.
- Merdivenlerin her iki yanında 75 cm yükseklikte trabzan bulunmasını sağlayınız.
- Merdivenlerdeki bozuk materyali acilen onarınız.
Banyo
- Yerde kaymayı engelleyen bir kaplama kullanın. Bu kaplama banyo giriş ve çıkışlarını da kaplamalıdır.
- Lavabo ve duş yanına birer sıvı sabun sistemi monte ediniz.
- Banyo duvarlarına tutunma barları monte ediniz.
- Gece boyunca açık gece lambası bulundurunuz.
- Küvet içi ve kenarlarına kaymayan bir malzemeyi yapıştırarak monte ediniz.
- Cam duş kabinlerini kırılmayan bir malzeme ile değiştiriniz.
- Tuvalet klozetinin üzerine kolayca oturup kalkılacak yükseklikte bir destek yapıştırın.
- Banyo tekne- küvetine sağlam, uygun yükseklikte bir tabure koyun.
- Küvete girip çıkmak yaşlı hastalarda riskli olabileceği için duş tekneleri daha kullanışlıdır.